شود کوه آهن چو دریای آب اگر بشنود نام افراسیاب چه آرایه ای دارد

شود کوه آهن چو دریای آب اگر بشنود نام افراسیاب چه آرایه ای دارد را از سایت هاب گرام دریافت کنید.

آموزش کامل آرایـــه های ادبی

آرایه های ادبی - آموزش کامل آرایـــه های ادبی

  تشبیه: یکی از آرایه هایی است که در اشعار شعرا بسیار به کار رفته و می رود.زیرا هم زیباست و هم محتوای ادبی بالایی دارد.

تشبیه کردن چیزی به چیز دیگر یا رخدادی به رخداد دیگر را آرایه ی تشبیه می نامیم.

تشبیه در نظم و نثر به کار می رود و ۴رکن دارد

 ارکان تشبیه عبارتند از:مشبه    مشبه به    ادات تشبیه    وجه شبه            

۱ـ مشبه به چیزی گویند که به چیز دیگر تشبیه شده باشد.

 شود کوه آهن چو دریای آب                   اگر بشنود نام افراسیاب

 در این بیت "کوه آهن" مشبه می باشد.                    

  ـ مشبه به چیزی است که مشبه به آن تشبیه شده است.   صورت کودک مانند گل لطیف است.   در این عبارت "گل" مشبه به می باشد.                                                                          

ادات تشبیه آن رکن از تشبیه است که به صورت حرف اضافه بوده و مشبه را به مشبه به تشبیه می کند.  نام حافظ چون نگینی بر تارک شیراز می درخشد.در اینجا "چون" ادات تشبیه می باشد.   وجه شبه وجه مشترک میان مشبه و مشبه به است.   پولک های برف چون ستاره می درخشند.   "درخشیدن" وجه شبه می باشد.

                                                                                                                      آرایه ی حسن تعلیل :  هر گاه شاعر و نویسنده برای موضوعی، دلیلی غیر واقعی وتخیلی، اما دلپذیر و قانع کننده ارایه دهد به حسن تعلیل دست می‌یابد.                                                            تا چشم بشر نبیندت روی                         بنهفته به ابر چهر دلبند     

    (شاعر علت ابر پوش بودن قله دماوند را برای ندیدن او بیان کرده‌است.)                                       * مثال تو قلب فسرده ی زمینی                               از درد ورم نموده یک چند                    حسن تعلیل:علت برامدگی دماوند اینگونه توجیه شده است که((دماوند))قلب زمین تصور شده است که دردگرفته و از شدت درد ، ورم نموده است                                                                   

آرایه ی حس آمیزی :  هر گاه موضوعی را که مربوط به یکی از حواس است. به چیزی نسبت دهیم که با ان حس قابل احساس نباشد، آرایه حس آمیزی آفریده می‌شود که در زبان روزمره نیز کم کاربرد نیست. مزه پیروزی را چشید. در این عبارت «مزه» که مربوط به حس چشایی است به پیروزی نسبت داده شده‌است. اما پیروزی با حس چشایی قابل احساس نیست.

  حقیقت تلخ است.   در این عبارت {تلخی} که مربوط به حس چشایی است به حقیقت نسبت داده شده است. اما حقیقت با حس چشایی قابل احساس نیست.                                                                « آرایه های ادبی »                                                                                                         الف ) بدیع                  ب ) بیان                                                                               الف ) بدیع علمی است که به باز شناسی آرایه های لفظی و معنوی می پردازد .                                   بدیع بر دو نوع است : ۱  - آرایه های لفظی ۲- آرایه های معنوی                                                     آرایه های لفظی : یعنی زیبایی کلام که با لفظ انجام می شود .                                                         آرایه های لفظی عبارتنداز : واج آرایی ، سجع ، ترصیع ، جناس ، قلب ، ملمع .

  واج آرایی ( نغمه ی حروف ):   تکرار یک واج ( صامت یا مصوت ) است ، در کلمه های یک مصراع یا یک بیت یا عبارت نثر به گونه ای که کلام را آهنگین می کند و آفریننده ی موسیقی درونی باشد و بر تاثیر سخن بیافزاید این تکرار آگاهانه ی واج ها را « واج آرایی » گویند .                    مثال : خیزید و خز آرید که هنگام خزان است          باد خنـک از جـانب خـوارزم وزان اسـت    توضیح : در این بیت تکرار واج « خ »و « ز » باعث ایجاد موسیقی درونی شده است . 

  سجع :   آوردن کلماتی در پایان جمله های نثر که در وزن یا حرف یا حرف آخر یا هر دو ( وزن و حرف آخر ) با هم یکسان باشد .                                                                                 نکته ۱ : سجع در کلامی دیده می شود که حداقل دو جمله باشد یا دو قسمت باشد .                       نکته ۲ : سجع باعث آهنگین شدن نثر می شود به گونه ای که دو یا چند جمله را هماهنگ سازد        نکته ۳ : سجع در نثر حکم فافیه در شعر را دارد                                                            نکته ۴ : اگر در پایان جمله ها کلمات تکراری وجود داشته باشد ، سجع پیش از آن می آید .            مثال : الهی اگر بهشت چون چشم و چراغ است بــی دیــدار تــو درد و داغ اســت                             « انواع سجع »

الف ) سجع متوازن : آن است که کلمات سجع فقط در وزن اشتراک داشته دارند .                              مثال : ملک بی دین باطل است و دین بی ملک ضایع .                                                                       ب ) سجع مطرف : آن است که کلمات سجع فقط در حرف یا حروف پایانی با هم اشتراک دارند                مثال : محبت را غایت نیست از بهر آنکه محبوب را نهایت نیست .                                              ج ) سجع متوازی : به سجعی گفته می شود که کلمات سجع هم در حرف پایانی و هم دروزن یکسان می باشند .                                                                                                                        مثال : باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده .

  توجه : از آن جائیکه سجع متوازی ، زیباتر و خوش آهنگ تر است و در متون فارسی کاربرد بیشتری دارد . لذا شناخت این نوع سجع برای دانش آموزان عزیز با اهمّیّت تر می باشد .                                                                                                                            « انواع جناس »

 الف) جناس تام : آن است که دو کلمه جناس از نظر شکل ظاهری و تلفظ کاملاً یکسان ، اما از جهت معنی با هم فرق دارند .                                                                                                              مثال : عشـق شـوری در نهـاد ما نهـاد               جـان مـا در بوتــه ی سـودا نهــاد                              بهـرام که گور می گرفتی همه عمر                    دیدی که چگونه گور بهـرام گرفت                    نکته : جناس هم در شعر و هم در نثر به کار می رود .                                                               ب ) جناس ناقص :

 ۱- جناس ناقص اختلافی ۲- جناس ناقص حرکتی ۳- جناس افزایشی                                                    ۱- جناس ناقص اختلافی : آن است که دو کلمه جناس در حرف اول ، وسط یا آخر با هم اختلاف داشته باشند .                                                                                                                       مثال : تنگ است خانه ما را تنگ است ای برادر بر جای ما بیگانه ننگ است ای برادر ( برای حرف اول )                                                                                                          ۲- جناس ناقص حرکتی : آن است که دو کلمه جناس علاوه بر معنی در حرکت ( مصوت کوتاه ) نیز با هم اختلاف دارند .                                                                                                                       مثال : ایـن چـه ژاژ است چه کفر است و فشار         پنبـــه ای در دهـــان خـــود فشــار                                                                                                                  ۳- جناس ناقص افزایشی : آن است که دو کلمه جناس علاوه بر معنی ، در تعداد حروف نیز متفاوت اند بطوری که یکی از کلمات جناس حرفی در اول ، وسط یا آخر نسبت به کلمه های دیگر اضافه دارد .   مثال : ایـن ره ، آن زاد راه و آن منزل است       مــرد رهــی اگــر،بیــا و بیــار

 آرایه های معنوی                                                                                                    عبارتنداز : مراعات نظیر ، تضاد ، متناقض نما ، حس آمیزی ، تلمیح ، تضمین ، اغراق ، ایهام ، ایهام تناسب ، تمثیل ، ارسال المثل ، اسلوب معادله ، حسن تعلیل ، لف و نشر .                                                                                                       مراعات نظیر ( تناسب ) :   اگر گوینده در کلام خویش مجموعه ای از کلمات را بیاورد که به نوعی با هم تناسب و ارتباط داشته باشند ، آن را مراعات نظیر گویند .

نکته : تناسب میان کلمات می تواند از نظر جنس ، نوع ، مکان ، زمان ، همراهی و … باشد .                  نکته : بیشترین کاربرد مراعات نظیر در شعر است اما گاهی در نثر هم دیده می شود .                          مثال : رود شــاخ گـل در بر نیلوفر بـرقصــد به صـد نـاز گلنـار ها   ( شاخ ، گل ، نیلوفر و گلنار ــــ مراعات نظیر )                                                                                                           نکته : آرایه های مراعات نظیر ممکن است بین دو کلمه یا بیشتر اتفاق بیفتد .                                   تضاد ( طباق ) :آوردن دو کلمه ی متضاد در سخن به گونه ای که سبب زیبایی کلام گردد .           نکته : تضاد هم در شعر و هم در نثر بکار می رود .                                                                 مثال : صبح امید که بد معتکف پرده ی غیب گو بـرون آی که کـار شب تار آخر شد                                                                       

 متناقض نما ( پارادکس ) : آن است که در کلام دو امرمتضاد را به یک چیز نسبت بدهیم به گونه ای که ظاهراً وجود یکی نقض وجود دیگری باشد . شاعر این امر متضاد را چنان هنرمندانه به کار می برد که قابل پذیرش است .   فریاد سکوتش مرا آزرد.                                                                         حس آمیزی :آمیختن دو حس است در یک کلام به گونه ای که از یک حس به جای حس دیگر استفاده شود  و این آمیختگی سبب زیبایی سخن گردد .                                                                         مثال : ببین چه می گویم . -خبر تلخی بود-  روشنی را بچشیم                                                                                              

  تلمیح: آن است که گویند در ضمن کلام خویش به آیه ، حدیث ، داستان ، واقعه ی تاریخی ، اسطوری و افسانه ای اشاره داشته باشد .                                                                                      مثال : آسمـان بار امانت نتوانست کشید قـرعه ی فـال به نـام من دیوانه زدن                                   توضیح : اشاره به آیه ی « انا عرضنا الامانه علی السموات و الارض  تضمین: آن است که شاعر یا نویسنده در میان کلام ( شعر یا نثر ) خود آیه ، حدیث ، مصراع یا بیتی را از شاعر دیگر عیناً بیاورد .   نکته : اگر بیت یا مصراعی از شاعر دیگر به عنوان تضمین بیاورد معمولاً نام آن شاعر به گونه ای ذکر می شود .                                                                                                           نکته : معمولاً عبارت تضمین شده داخل گیومه قرار می گیرد .

                                                                                                                          اغراق :آن است که در وصف و ستایش یا ذم و نکوهش کسی یا چیزی افراط و زیاده روی کنند ، چندان که از حد عادت و معمول بگذرد .                                                                                نکته ۱ : اغراق هم در شعر و هم در نثر کاربرد دارد .                                                                 نکته ۲ : اغراق مناسب ترین آرایه برای تصویر کشیدن یک دنیای حماسی است .                                 نکته ۳ : زیبایی اغـراق در این است که غیـر ممکن را طـوری ادا می کنـد که ممکن و درست به نظر می رسد .                                                                                                                    مثال : شـود کوه آهـن چو دریای آب              اگـر بشنـود نـام افـراسیـاب 

 ایهام: ایهام در لغت به معنای درشک و گمان افکندن است اما در اصطلاح علم بدیع ، آوردن واژه ای است با حداقل دو معنی مناسب کلام یکی نزدیک به ذهن و دیگری دور از ذهن باشد و معمولاً مقصود شاعر معنی دور آن است و گاهی نیز هر دو معنی مورد نظر می باشد .                                        نکته ۱ : ایهام نوعی بازی با ذهن است به گونه ای که ذهن را بر سر دوراهی قرار می دهد .                      نکته ۲ : انتخاب یکی از دو معنی ایهام در یک لحظه بر ذهن دشوار است و این امر باعث لذت بیشتر خواننده می شود .                                                                                                          نکته ۳ : شرط شناخت ایهام در آن است که خواننده معانی مختلف یک واژه را بداند .                                مثال : حکایت لـب شیرین کلام فرهاد است شکنج طره ی لیلی مقام مجنون است                                       توضیح : واژه « شیرین » دو معنی دارد : ۱- خوشمزه و گوارا ۲- نام معشوقه ی فرهاد                      

ایهام تناسب : به کار گیری واژه ای با حداقل دو معنی که یک معنی آن مورد نظر شاعر و پذیرفتنی است و معنی دیگر با کلمه یا کلماتی از بیت یا عبارت تناسب دارد .                                           نکته : ایهام تناسب مجموعه ای از ایهام و مراعات نظیر است .                                                         مثال ۱ : چـون شبنم افتـاده بـدم پیش آفتاب مهرم به جان رسید و به عیوق بر شدم                               توضیح : واژه ی « مهر » ایهام تناسب دارد ، چون معنی مورد نظر شاعر عشق و محبت است اما غیر از این معنی واژه ی « مهر » به معنی خورشید است که در این صورت با واژه های « عیوق و آفتاب » تناسب دارد .                                                                                                            

  تمثیل : آن است که شاعر یا نویسنده به تناسب سخـن خـویش ، حکایـت ، داستـان یا نمونه و مثالی را ذکر می کند تا از این طریق ، مفاهیم و نظریات خود را به خواننده یا شنونده منتقل نماید و آنچه در این میان مهم است نتیجه ی تمثیل می باشد که می تواند سرمشقی برای موارد متفاوت باشد . 

حسن تعلیل :آن است که شاعر یا نویسنده برای سخن خود دلیلی زیبا و شاعرانه می آورد به گونه ای که این دلیل ادبی قدرت قانع کردن مخاطب را دارد . و این علّت سازی مبتنی بر تشبیه است .                     نکته : دلیلی که شاعر برای ادعای خود می آورد در حقیقت دلیلی واقعی و عقلانی نیست بلکه دلیلی است بر پایه ی ذوق و احساس شاعرانه .                                                                                 مثال ۱ : نفحات صبح دانی زچه روی دوست دارم که به روی دوست ماند که برافکند نقابی                   توضیح : شاعر دلیل دوست داشتن روشنی صبح را در این می داند که به چهره ی معشوق او می ماند آنگاه که نقاب از چهره بر می دارد .

 لف و نشر :  لف در لغت به معنی پیچیدن و نشربه معنی پراکندن است اما در اصطلاح ادب آوردن دو یا چند کلمه است در بخشی از کلام که توضیح آن ها در بخش دیگر آمده است .                                          نکته ۱ : کلماتی که در بخش اوّل می آیند ، « لف » و کلمـاتی کـه به عنـوان توضیـح در بخـش دوم می آیند ، « نشر » نام دارند .                                                                                               نکته ۲ : هرگاه نظم و ترتیب بین کلمات « لف و نشر » رعایت شده باشد ، آن را « لف و نشر مرتب » گویند و در غیر این صورت « لف و نشر مشوش » خوانده می شود .                                              مثال ۱ : تا رفتنش ببینـم و گفتنش بشنـوم از پای تا به سر همه صمع و بصر شدم                          توضیح : واژه های « ببینم » و « بشنوم » لف است . و دو واژه ی « سمع و بصر » نشر قرار گرفته است . چون کلمات « نشر» به ترتیب برای توضیح کلمات « لف » قرار نگرفته اند ، لذا به آن « لف و نشر مشوش » گویند . ( بصر شدم تا ببینم ، سمع شدم تا بشنوم ) شکل کلی دیگر همانند می شود .

                                                                                                                           استعاره  :درلغت به معنی عاریت گرفتن و عاریت خواستن است امّا در اصطلاح استعاره نوعی تشبیه است که درآن یکی از طرفین تشبیه ( مشبه یا مشبه به ) را ذکر و طرف دیگر را اراده کرده باشند .   نکته : اصل استعاره بر تشبیه استوار است و به دلیل اینکه در استعاره فقط یک رکن از تشبیه ذکر می شـود و خواننده را به تلاش ذهنی بیشتری وا می دارد ، لذا استعاره از تشبیه رساتر ، زیباتر و خیال انگیز تر است .

  انواع استعاره : با توجه به اینکه در استعاره یکی از طرفین تشبیه ذکر می شود ، آن را بر دو نوع تقسیم کرده اند .

 ۱- استعاره ی مصرحه ۲- استعاره ی مکنیه

  استعاره ی مصرحه ( آشکار ) : آن است که « مشبه به » ذکر و « مشبه » حذف گردد . ( در واقع مشبه به جانشین مشبه می شود . )                                                                               مثال ۱ : ای آفتاب خوبان می جوشد اندرونم یک ساعتم بگنجان در سایه ی عنایت                               توضیح : « آفتاب خوبان » استعاره برای معشوق است . ( آفتاب خوبان « مشبه به » که ذکر شده و معشوق « مشبه » حذف شده است . )                                                                                  استعاره مکنیه : آن است که « مشبه » به همراه یکی از لوازم و ویژگی « مشبه به » ذکر گردد و خود « مشبه به » حذف شود .                                                                                                              نکته ۱ : گاهی لوازم یا ویژگی « مشبه به » در جمله به        « مشبه » نسبت داده می شود .                مثال : مرگ چنگال خود را به خون فلانی رنگین کرد .                                                                  توضیح : « مرگ » را به « گرگی » تشبیه کرده است که چنگال داشته باشد اما خود « گرگ » را نیاورد و « چنگال » که یکی از لوازم و ویژگی گرگ است به آن ( مرگ ) نسبت داده است .                 نکته۲ : گاهی لوازم یا ویژگی « مشبه به » در جمله به « مشبه » اضافه مـی شود که در ایـن صـورت « اضافه ی استعاری » است .                                                                                       مثال ۱ : سر نشتر عشق بر رگ روح زدند یک قطره از آن چکید و نامش دل شد   توضیح : « روح » را به بدنی تشبیه کرده که « رگ » داشته باشد و « رگ » را که یکی از ویژگی های « مشبه به »است به « روح » اضافه کرده است .                                                                               نکته : جمله ای که در آن آرایه استعاره به کار رفته ادبی تر است ، نسبت به جمله ای که دارای آرایه تشبیه است .                                                                                                         نکته : در اضافه ی استعاری « مضاف » در معنی حقیقی خود بکار نمی رود و ما « مضاف الیه » را به چیزی تشبیه می کنیم که دارای جزء یا اندامی است ولی چنین جزء و اندام که « مضاف » است برای « مضاف الیه » یک واقعیت نیست بلکه یک تصور و فرض است .                                                  مثال : دست روزگار ــــــــــ دست برای روزگار یک تصور و فرض است .   روزن شب ـــــــــــــ روزن یا پنجره ای برای شب یک تصور است و وافعیت ندارد .                                                      نکته ی مهم : در استعاره مکنیه چنانچه مشبه به ، انسان باشد ، به آن « تشخیص » گویند .

تشخیص ( آدم نمایی ، انسان انگاری ، شخصیت بخشی ) :   نسبت دادن حالات و رفتار آدامی به دیگر پدیده های خلقت است . ( دادن شخصیت انسانی به موجوداتی غیر از انسان )                               مثال۱ : برگ های سبز درخت در وزش نسیم به رقص در می آیند .   توضیح : رقصیدن یکی از حالات و رفتار انسانی است که در این جا به برگهای درخت نسبت داده شده است .                                        نکته : هر موجودی غیر از انسان در کلام « منادا » قرار گیرد آن کلام دارای تشخیص است .               مثال : ای دیو سپید پای در بند ای گنبد گیتی ای دماوند                                                             نکته : همانطور که اشاره شد استعاره مکنیه ای که ، مشبه به آن « انسان » باشد ، تشخیص خواهد بود چه به صورت ترکیب اضافی باشد یا غیر اضافی .                                                                               مثال : ابر می گرید و می خندد از آن گریه چمن .   توجه : ترکیباتی نظیر : دست روزگار ، پای اوهام ، دست اجل ، قهقه ی قشنگ ، حیثیت مرگ ، زبان سوسن ، دهن لاله و … همگی اضافه ی استعاری مکنیه ( تشخیص ) هستند .                                                                                               نکته : همه ی تشخیص ها استعاره ی مکنیه می باشند ، اما استعاره مکنیه زمانی تشخیص است که « مشبه به » آن انسان باشد .                                                                                                         مثال ۱ : اختر شب در کنار کوهساران ، سر خم می کند .                                                                   مثال ۲ : دیده ی عقل مست توچرخه ی چرخ پست تو .                                                                مثال ۳ : به صحرا شدم عشق باریده بود

اضافه ی اقترانی : آن است که وجود « مضاف » برای « مضاف الیه » یک واقعیت باشد . برعکس اضافه ی استعاری که وجود « مضاف » برای « مضاف الیه » یک واقعیت نیست .                               مثال : حسین دست دوستی به من داد                                                                                      نکته : برای تشخیص آسان اضافه اقترانی از اضافه ی استعاری ، می توان از دو شیوه استفاده کرد:   ۱- کافی است که بدانید در اضافه ی اقترانی ، مضاف الیه عملی است که مضاف انجام می دهد.   مثال۱: پروردگارا ! روا مدار که به حریم اجتماع پای تعدی و تجاوز بگذارند.                                         مثال۲: پروردگارا ! مگذار دامان وجودم به پلیدی های گناه بیالاید.                                            توضیح: در مثال اول تعدی و تجاوز عملی است که « پا » انجام می دهد ؛ولی در مثال دوم، چنین رابطه ای برقرار نیست بلکه« وجود » را به لباسی تشبیه کرده ایم که دامن داشته است.                               ۲  - بین دو جزء اضافه ی اقترانی ( مضاف و مضاف الیه ) می توان عبارت « از روی » را قرار دادو یک جمله ساخت.                                                                                                   مثال : در اضافه ی « دست ارادت » — دست را از روی ارادت دراز کرد .                                 توجه: ترکیباتی نظیر : دست محبت، پای ارادت، چشم احترام ، دیده ی محبت ، گوش توجه ، چشم اعتنا ، پای بطلان ، قلم عفو و … اضافه ی اقترانی می باشند که بین همه ی این ترکیبات اضافی ، می توان « از روی » را قرار داد .

                                                                                                                              مجاز: مجاز به کار بردن واژه ای است در غیر معنی حقیقی به شرط وجود قرینه .   قرینه در مجاز: نشانه است که به کمک آن می توان معنی غیر حقیقی کلمه ای را فهمید.                                           مثال۱ : ایران در بازی های آسیایی شرکت می کند.                                                               توضیح : کلمه ی « ایران » مجاز از یک تیم ورزشی از ایران است و « شرکت در بازی » قرینه است که به ما کمک می کند تا بفهمیم که منظور از کلمه ایران کشور ایران نیست .                               مثال ۲: سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق                                       توضیح :کلمه ی سینه مجاز از انسان عاشق است .                                                                            نکته: از آنجا که در استعاره لفظ در معنای حقیقی خود به کار نمی رود ، لذا هر استعاره ای نوعی مجاز است .پس هر مجازی استعاره نیست اما همه ی استعاره ها مجاز است .                                        

کنایه : کنایه در لغت به معنای پوشیده سخن گفتن است و در اصطلاح سخنی است که دارای دو معنی دور و نزدیک است . که معنی نزدیک آن مورد نظر نیست اما گوینده جمله را چنان ترکیب می کند و به کار می برد که ذهن شنونده از معنی نزدیک به معنی دور منتقل می شود.                                           نکته: در کنایه الفاظ همه خقیقی اند اما مقصود گوینده معنای حقیقی و ظاهری آن نیست.                    نکته: کنایه معمولا در یک جمله یا یک ترکیب به کار می رود .                                                           مثال ۱ : هنوز از دهن بوی شیر آیدش.                                                                                  توضیح: کنایه از این که هنوز بچه است و بارز ترین نشانه ی بچگی همان شیر خوردن است .                  مثال ۲ : که رهام را جام باده است جفت.                                                                    توضیح :کنایه از این که رهام عیاش و خوشگذران است و مرد جنگ نیست.                                        مثال ۳: بباید زدن سنگ را بر سبوی.                                                                                 توضیح: سنگ را بر سبو زدن کنایه از آزمایش و امتحان کردن است.   عباراتی نظیر : دست و پا کردن ، روی کسی را به زمین انداختن ، شکم را صابون زدن ، بند از بند گشودن ، زبان در کشیدن ، عنان گران کردن ، دهان دوختن ، پای در دامن آوردن ، سر زخاک بر آوردن ، دست ندادن ، دست به سیاه و سفید نزدن ، دست روی دست گذاشتن و …همه کنایه هستند .

منبع مطلب : salahaddindehesh.blogfa.com

مدیر محترم سایت salahaddindehesh.blogfa.com لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

ارایه ی اغراق

امروز در خدمت شما هستیم با ارایه ی اغراق.که یکی از ارایه ی اصیل و زیباست و مناسب ترین صنعت برای یک تصویر حماسی است.

اغراق: وقتی در نظم و نثر ادای وجود صفتی که عقلا و عادتا پذیرفته شده نباشد بیاید می گوییم اغراق رخ داده. اغراق در لغت به معنای بزرگ نمایی و خارق العاده  کردن یک چیز است.

نظم: شود کوه آهن چو دریای آب / اگر بشنود نام افراسیاب (فردوسی)

ـ اب شدن کوه اهن باشنیدن نام یک فرد یک امر غیر ممکن است.

نثر: چشمانت را خوب به یاد دارم که در ان روز بارانی دریای اشک بود و چه سخت بود قلب من ان زمان ها که اشک های تو دل سنگ و کوه را می لرزاند.(تهمینه)

ـ چشمی که از گریه ی زیاد مثل دریا پر از اشک شده و دل سنگ و کوه را بلرزاند یک بزرگ نمایی و اغراق است.

تمرین: آرایه ی اغراق را بیابید:

۱ـ بگذار تا بگریم چون ابر در بهاران / کز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران

۲ـ یکی تازی ای بر نشسته سیاه / همی خاک نعلش بر آمد به ماه

جواب تمارین:

ج۱ـ مانند ابر گریستن . ناله بلند شدن از سنگ 

ج۲ـ بر امدن خاک لعل تا ماه!!! 

اگر اشکالی بود با ما تماس بگیرید.تا جلسه بعد خدانگهدار شما!

{تهمینه}

منبع مطلب : anjomaneadabi22.blogfa.com

مدیر محترم سایت anjomaneadabi22.blogfa.com لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

چکیده ا ی از آرایه های ادبی :

     تشبیه بلیغ : هرگاه از کل تشبیه فقط «مشبه» و«مشبه به» بماند، و «وجه شبه» و« ادات تشبیه» حذف شود، آن را تشبه بلیغ می گویند. مثل:چراغ هدایت، آتش عشق

   تشبیه بلیغ بر دو نوع است :    الف-اسنادی،که« مشبه به» به « مشبه» اسناد داده شود.          

                                        ب- اضافی(اضافه تشبیهی)،که یکی از طرفین تشبیه، «مشبه» و«مشبه به» دیگری اضافه شوند.   

تنش چون بید لرزان است

دانش نور است.

آتش عشق

   استعاره :   1- (آشـکار)هـرگاه از کل تشبیه فقـط «مشبه به» بماندوما باخـواندن آن به یاد« مشـبه» بیفـتیم و (یا اراده ی تمامی تشبیه کنیم.)

       2-   استعاره ی کنایی : مشبهی است که به همراه یکی از اجزا یا ویژگی های مشبّه به می آید

(-اضا فه استعاری :از اضافه شدن چیزی به« مشبه» به دست آید.)

تذکر: استعاره ای که مشبه به آن انسان باشد تشخیص نامیده می شود یعنی عقل مانند انسانی است که چشم دارد .مثل دیده عقل

    چو نزدیک گشتند پیر وجوان دوشیرسر افراز و دوپهلوان

«دوشیر» استعاره از رستم و اسفندیار

عشق باریده بود

(عشق به باران تشبیه شد اما به جای باران یکی از ویژگی های باران که باریدن است آمد)    

تشخیص(جان بخشی به اشیا) : نسبت دادن حالات و رفتار آدمی به دیگر پدیده های خلقت است.

ابر می گرید   (گریستن که جزء رفتار آدمی است به ابر نسبت داده شد.)

   نماد(نشانه) : در ادبیات، برخی پدیده ها را نشانه ومظهرصفت ها و ویژگی هایی دانسته اند؛.

کوه نماد پایداری است

   تمثیل : حکایت هایی که نتیجه آن ها می تواند سر مشقی برای موارد مشابه باشد«تمثیل» می گویند

   مراعات نظیر: اگر شاعر،مجموعه ای ازکلمات را که با هم نوعی تناسب و ارتباط دارند دربیت یا ابیاتی ازشعر بیاورد،می گوییم از آرایه ی مراعات نظیر استفاده کرده است.

ارغوان جام عقیقی به سمن خواهد داد        چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد.      بین ارغوان،سمن،نر گس وشقایق که نام گل هایی هستند ،مراعات نظیر وجود دارد.

   کنایه : به کار بردن عبارت ویا ترکیب در غیر معنی اصلی و وضع شده

دماغش چاق است یعنی ؛‌‌ سر حال است.

   تلمیح : استفاده از آیات و احادیث، داستان ها و وقایع تاریخی در ضمن شعر یا نوشته را تلمیح می گویند.

چه فر هاد ها مرده در کوه ها»

که به داستان فرهاد و شیرین اشاره دارد.

   واج آرایی : تکرار یک واج (صامت یا مصوت)در کلمات یک مصراع یا بیت یا عبارت است،به گونه ای که کلام را آهنگین کند

مرا مادرم نام مرگ تو کرد    واج آرایی در حرف «م»

    ایها م ‍ : آوردن واژه ای است با حداقل دو معنی یکی نزدیک به ذهن ودیگری دور از ذهن، که معمولاَ معنی دور مورد نظر است. وگاهی هر دو.

     ایهام تناسب :آوردن واژه ای است با حداقل دومعنی که یک معنی مورد نظر و پذیرفتنی است و معنی دیگر با بعضی از اجزا ی کلام تناسب دارد.

بگفتا عشق شیرین بر تو چون است      بگفت از جان شیرینم فزون است شیرین هم به معنی شیرین معشوق فرهاد است وهم به معنی شیرین وعزیز

چون شبنم افتاده بدم پیش آفتاب             مهرم به جان رسید وبه عیوق برشدم       مهر در این بیت به معنی عشق به کار رفته است اما از نظر دیگر اگر آن را خورشید بگیریم با آفتاب ،عیوق (ستاره) تناسب دارد.

   جناس : یک سانی وهم سانی دو یا چند واژه است در واج های سازنده و اختلاف در معنی است.

        انواع جناس   : الف- تام، یک سانی دو واژه با وجود تفاوت معنایی

                           ب- ناقص، دو کلمه ی هم جنس که در یک مصوت یا یک صامت با هم فرق دارند

.«تذکر مهم زمانی جناس میان دو واژه ناقص است که اختلاف دو واژه فقط یک حرف باشد اگر بیشتر بود جناس ناقص نیست وآرایه دیگری است به نام «اشتقاق»

بهرام که گور می گرفتی همه عمر     دیدی که چگونه گور بهرام گرفت

«گور وگور»جناس تام(گور اول گورخر وگور دوم قبرومرگ است»چمان – چمن   دست – دوست        ُگل -ِگل

   حس آمیزی : آمیختن دو یا چند حس است.

صدای شیرین (که برای صدا که حس شنوایی است صفت شیرین که حس چشایی است آمد.) حس شنوایی+ حس چشایی

   حسن تعلیل : هر گاه شاعر دلیل غیر واقعی اما شاعرانه برای موضوعی بیان کند.

تویی بهانه ی آن ابرها که می گریند. شاعر علت بارش باران را دلتنگی برای ظهور امام عصر می داند.در حالی که دلیل علمی آمدن باران چیز دیگر است.

   اغراق : ادعای وجود صفتی در کسی یاچیزی است،به اندازه ای که حصول آن صفت در آن کس یا آن چیز محال یا بیش از حد معمول باشد.

شود کوه آهن چو دریای آب        اگر بشنود نام افراسیاب

   ذوب شدن کوه آهن با شنیدن نام افراسیاب،صفت محال است

منبع مطلب : hanekore.blogfa.com

مدیر محترم سایت hanekore.blogfa.com لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.