محل استراحت وتامین آذوقه مسافران و چهارپایان

محل استراحت وتامین آذوقه مسافران و چهارپایان را از سایت هاب گرام دریافت کنید.

مطالعات اجتماعی : درس 12 چرا فرهنگ و هنر در دوره صفویّه شکوفا شد ؟ (ششم ابتدایی) Sixth

درس 12                           چرا فرهنگ و هنر در دوره صفویّه شکوفا شد ؟

1- در اوایل قرن دهم هجری اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران چگونه بود ؟

اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران نابسامان بود. حکومت قدرتمندی در کشور وجود نداشت و هر بخش آن در اختیار حکومتی بود.

2- صفویان چگونه توانستند حکومتی قدرمتند و یکپارچه به وجود آوردند ؟

آن ها مخالفان خود را در داخل کشور سرکوب کردند . همچنین با دشمنان قدرتمند خود مانند عثمانی ها در غرب و ازبکان در شرق جنگیدند و پیروزی هایی به دست آوردند.

3- چند تن از هنرمندان ، دانشمندان و نویسندگان عصر صفویه را نام ببرید.

کمال الدین بهزاد ف علیرضا عباسی ف شیخ بهایی و علامه مجلسی

4- پایتخت های صفوی کدام شهرها بودند ؟

تبریز ، قزوین ، اصفهان

5- در دوره ی رونق تجارت در حکومت صفویه کالاهای صادراتی چگونه جابه جا می شدند ؟

هم از راه خشکی با کاروان ها و هم از راه دریا با کشتی فرستاده می شدند.

6- کالاهای صادراتی مهم ایران در دوره ی صفویه را نام ببرید.

ابریشم ، پارچه های زربفت ، سنگ های قیمتی و خشکبار

7- چه عاملی سبب شد در دوره ی صفویه کاروان ها با آسودگی سفر کنند ؟

برقراری امنیت در راه ها و شهرها به وسیله صفویان

8- به چه مکان هایی « کاروانسرا » گفته می شد ؟

کاروانسراها محل استراحت و تأمین آذوقه ی مسافران و چهارپایانی بودند که راه های طولانی را از شهری به شهر دیگر طی می کردند .

9- در آمد حکومت صفوی و مخارج شاه و درباریان از کجا تأمین می شد ؟

از راه مالیات هایی که از ولایات می گرفتند. کشاورزان ، بازرگانان و صنعتگران و همه ی مردم مجبور بودند بخشی از درآمد خود را به مأموران حکومت بدهند.

10- سفرنامه چیست ؟

در گذشته بسیاری از جهانگردان ، دیده ها و شنیده ها و خاطرات خود را از سفرهایشان می نوشتند و گاهی با نقّاشی نیز تصویر می کردند. به این نوشته ها سفرنامه می گویند.

11- جهانگردان در گذشته به چه دلایلی به سفر می پرداختند ؟

برای آشنایی با شهرهای دیگر و مردمان آن ها یا به قصد زیارت یا تحصیل علوم دینی با همه ی رنج و مشقت سفر می کردند . گاهی نیز بعضی حکومت ها ، افرادی را به سفرهی دور و دراز به کشورهای دیگر روانه می کردند تا اطلاعاتی از آن کشورها به دست بیاورند.

12- علل گسترش هنر و معماری در دوره ی صفویه چه بود ؟

حکومت قدرتمند و یکپارچه

رونق تجارت

برقراری امنیت در راه ها و شهرها

حمایت از هنرمندان

13- مؤسّس سلسله ی صفویّه ... شاه اسماعیل ... بود.

14- مشهورترین پادشاه صفوی ... شاه عباس اول ... بود که شهر ... اصفهان ... را به پایتختی برگزید.

15- صفویان مذهب ... شیعه ... را مذهب رسمی کشور اعلام کردند.

16- صفویان از ... عالمان دینی ... و مراسم مذهبی حمایت می کردند و به ساختن مساجد علاقمند بودند.

17- دشمنان قدرتمند صفویان در غرب ... عثمانی ها ... و در شرق ... ازبکان ... بودند.

18- حاکمان صفوی به ویژه شاه عباس از هنرمندان ، ... صنعتگران ... و ... دانشمندان ... حمایت می کردند و پول زیادی براس ساختن بناهای باشکوه خرج می کردند.

فعالیت (1)                                صفحه 65

خطّ زمان

الف) خطّ زمان را بخوانید و پاسخ دهید.

- سلسله ی صفویان در چه سالی تأسیس شد ؟

907 هجری

- مسجد شیخ لطف الله در چه سالی ساخته شد ؟

1011 هجری

ب) این موارد را روی خط زمان بگذارید.

- انتخاب اصفهان به پایتختی صفویّه در سال 1006 هجری

- سقوط سلسله صفویّه در سال 1135 هجری

                                                                      انتخاب اصفهان به پایتختی صفویّه                                               تأسیس سلسله صوفیه

سقوط سلسله صفویه                                   آغاز بنای مسجد شیخ لطف الله       

فعالیت (2)                                صفحه 66

به طور گروهی روی یک برگه ی کاغذ ، نمودار علّت و معلول را رسم کنید. سپس علل رونق هنر و معماری در دوره ی صفویّه را روی آن به طور خلاصه در محلّ مناسب بنویسید.

فعالیت (3)                                صفحه 66

کاربرگه ی 15 و 16 کتاب کار را تکمیل کنید.

دقت در آثار تاریخی

کاخ چهلستون یکی از کاخ های صفویان در اصفهان است. سقف این تالار بر بیست ستون استوار شده است و جلوی آن یک استخر بزرگ آب وجود دارد. در تالار اصلی آن نقّاشی های زیبا به چشم می خورد .

1- چرا با آن که این کاخ بیست ستون دارد ، به آن چهل ستون می گویند ؟

تصویر بیست ستون این کاخ در استخر جلوی آن می افتد و مجموع ستون ها و عکس ستون ها در آب چهل ستون می شود.

2- نقّاشان بر روی گنبد مساجد و مینیاتورهای داخل کاخ ها ، بیشتر چه نقش هایی کشیده اند ؟

نقش های طبیعی مانند گل ، برگ ، پرنده و ...

3- شهر اصفهان پل های مشهوری دارد که در زمان صفویّه ساخته شده است. پرس و جو کنید و نام آن ها را بنویسید ؟

سی و سه پل، پل خواجو

سفرنامه                                    کاربرگه شماره 16

این دو صفحه از دو سفرنامه برداشته شده است . آن ها را بخوانید و مقایسه کنید. نکات مشترک و متفاوتشان را بنویسید.

آیا می توانید بگویید کدام یک از این دو مسافر قبل از دیگری به ایران آمده است ؟ « الف » یا « ب » ؟

الف ) تاورنیه

منبع مطلب : 6shom-iran.blogfa.com

مدیر محترم سایت 6shom-iran.blogfa.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

ششم ابتدایی

سوالات درس سیزدهم اجتماعی ششم ابتدایی

1 . منظور از ضرب المثل « وقت طلاست » چیست ؟ چون زمان و فرصت های ما بسیار باارزش است ، باید از آن ها استفاده ی مناسب کنیم . به همین خاطر وقت به طلا تشبیه شده است .

2 . وقت یا اوقات را تعریف کنید . زندگی انسان ، مدت زمانی است که در اختیار دارد . این زمان به لحظه ها ، ثانیه ها ، روزها ، هفته ها و سال ها تقسیم شده است که در اصطلاح به آن وقت یا اوقات می گوییم .

3 . چرا بهتر است نمودار زندگی روزانه ی خود را ترسیم کنیم ؟ برای این که بفهمیم در یک روز چه کارهایی را بیش از حد یا کم تر از حد انجام می دهیم .

4 . چگونه نمودار زمانی زندگی روزانه را ترسیم کنیم ؟ ابتدا یک دایره رسم می کنیم و آن را به 24 قسمت مساوی تقسیم می کنیم . هر قسمت نشان دهنده ی یک ساعت است . سپس فعالیت های یک شبانه روز  خود را در نظر می گیریم . به همان میزان ، تعداد ساعات را روی نمودار جدا می کنیم و رنگ می زنیم .

5 . یک برنامه ی متعادل روزانه چگونه است ؟ در یک برنامه ی متعادل ، استراحت و خواب ، درس خواندن ، عبادت کردن و تفریح و سرگرمی به اندازه ی کافی وجود دارد و هر کاری در موقع مناسب انجام می شود .

6 . برنامه ی روزانه ی نامتعادل چگونه است ؟ در برنامه ی نامتعادل ، به بعضی از بخش های زندگی ، کمتر یا بیشتر از حد لازم توجه می شود .

7 . چرا باید در برنامه ی زندگی بخشی از آن را به عبادت اختصاص بدهیم ؟ زیرا همه ی ما نیاز داریم که از طریق نماز ، دعا و خواندن قرآن با خداوند ارتباط برقرار کنیم .

8 . چرا در یک برنامه ی متعادل ، باید خواب و استراحت کافی وجود داشته باشد ؟ دیر خوابیدن و کمبود خواب روی سلامتی جسم و روان ما تأثیرات بدی می گذارد . کم خوابی می تواند موجب خستگی ، بد اخلاقی و کندی یادگیری بشود .

9 . در برنامه ی متعادل ، ساعات درس خواندن و کار کردن به اندازه ی کافی باشد ، یعنی چه ؟ یعنی فرد نه آن قدر تنبلی کند که درس و کار را فراموش کند یا به آن کم توجهی کند و نه آن قدر در درس و کار غرق شود که هیچ وقتی برای تفریح یا ارتباط با خانواده و دوستان و خویشان نداشته باشد .

10 . چرا تفریح و سرگرمی برای انسان لازم است ؟ چون باعث می شود  دوباره برای فعالیت های دیگر انرژی و نشاط پیدا گنیم .

11 . حضرت علی (ع) درباره استفاده ی نادرست از فرصت ها چه فرموده اند ؟ فرموده اند « از دست دادن فرصت موجب ندامت و اندوه است . »   

منبع مطلب : www.hamidabravesh.blogfa.com

مدیر محترم سایت www.hamidabravesh.blogfa.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

کاروانسرا

کاروانسرا، در خاورمیانه به مسافرخانه‌ها یا مهمان‌خانه‌هایی که در فضای بزرگ برای راحتی کاروان‌ها هستند گفته می‌شود.^[۱][۲] اغلب در این نوع مهمان‌خانه‌ها که حیاطی بزرگ دارند، مسافران برای شب توقف می‌کنند.^[۲] به کاروانسرای بزرگ، تیم می‌گویند.^[۳] «تیم» یا «کاروانسرای بزرگ» بزرگ‌ترین نوع ساختمان‌های اسلامی است.^[۴]

در یک تعریف ساده، کاروانسرا به ساختمانی اشاره دارد که کاروان را در خود جای می‌دهد و پلان آن معمولاً مربع یا مستطیل شکل است، با یک ورودی برجسته عظیم و بلند، معمولاً ساده و بدون نقش، با دیوارهایی که گاهی اوقات بادگیرهایی در انتهای آن تعبیه شده‌است. یک دالان با طاق قوسی که مابین ورودی و حیاط داخلی قرار گرفته‌است، فضای کافی را برای جا دادن حیوانات بارکش فراهم ساخته‌است. بر روی سکوی برآمده‌ای که در پیرامون این حیاط قرار گرفته‌است، طاقگان‌هایی واقع شده‌اند که نمای داخلی را مفصل بندی می‌کنند. در پشت آنها حجره‌های کوچکی برای منزل دادن مسافران ساخته شده‌است. در کاروانسراهای دو طبقه، از حجره‌های پایینی برای انبار کردن کالاها و از حجره‌های بالایی برای منزل دادن مسافران استفاده می‌شد.

پررونق‌ترین دوره احداث و مرمت کاروانسراها را می‌توان دوره صفویه دانست. در این دوران بود که شاه عباس یکم با توجه به تدبر خود، تصمیم به بازسازی و احیای جاده ابریشم نمود و یکی از الزامات این کار را احیای کاروانسراها می‌دانست. پژوهشگران همین موضوع را یکی از دلایل اشتهار بیشتر کاروانسراها به کاروانسرای شاه عباسی می‌دانند. هر چند ممکن است چندی از کاروانسراهای بازسازی شده کاروانسراهای پیش از صفویه باشد. از جمله کاروانسراهایی که در دوره صفویه ایجاد شده، کاروانسرای شاه عباسی کرج است که این کاروانسرا در زمان شاه سلیمان صفوی و بین سالهای ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۹ احداث گردیده‌است.^[۵]

پیرامون واژه[ویرایش]

واژهٔ کاروانسرا، ترکیبیست از «کاروان» (کاربان) به معنی گروهی مسافر که گروهی سفر می‌کنند، و «سرای» به معنی خانه و مکان. هر دو واژه برگرفته از زبان پهلوی است. کاروان امروزه یک کلمه بین‌المللی است و در بیشتر زبانها وجود دارد در عربی قیروان و کراوان هم گفته می‌شود.

از واژه‌های دیگری که مرتبط یا هم‌سنگ با کاروانسرا هستند می‌توان به کاروانخانه و کاروانگاه اشاره کرد.^[۶] کاروانسرا را در اصطلاح سرا، تیمچه، پاساژ، رباط، ساباط و خان نیز می‌گفتند اگرچه از نظر ویژگی‌های معماری برخی با کاروانسر ناهم‌گون هستند.^[۷] ناصر خسرو به هنگام مسافرت از نائین به طبس می نویسد: «ما به رباط زبیده رسیدیم که دارای آب انبار بود. بدون این کاروانسرا و آب هیچکدام قادر به گذشتن از بیابان نبودیم».^[۸]

رباط[ویرایش]

رباط سازه‌ای در کنار راه جهت استراحت و سکنی و منزلگاه قافله و کاروان بوده که دارای شماری اطاق و طویله و جز آن است. در واقع کاروانسرایی را که بیشتر برای نگهداری اسب و چهارپایان استفاده می‌شده‌است را رباط می‌گفتند، ولی «کاروانسرا» بیشتر به طبقه اعیان و حکومتی تعلق داشته‌است. به‌نظر می‌رسد کلمه رباط نیز واژه‌ای فارسی باشد و نه عربی. ممکن است رباط عرب شده «ره بان» یا «ره پات» باشد. راه بان یا ره پات همچم خانه راه است. «آذر پات» و «آذرپاتگان» هم از این ریشه بوده‌است. چنانچه کلمات عربی «رهبان ربان» و «رهنامج» نیز از راه فارسی گرفته شده‌است. در عربی محلی کلمه کاریان به معنی خانه‌های سرراهی و موقتی نیز از کاروان گرفته شده‌است.

ساباط[ویرایش]

علاوه بر رباط و کاروانسرا، نوع سومی نیز وجود داشته که به آن «ساباط» می‌گفتند. ساباط در اصل سایبان یا سایه باد بوده؛ یعنی سایه بانی در مسیر باد. ساباط در مسیر راه‌ها برای استراحت چند ساعته و کوتاه مدت و بیشتر برای استراحت در روز ساخته می‌شده و فقط طاق یا ایوانی بدون در و پناهگاه بود. بعضی از ساباط‌ها دارای آب‌انبار نیز بوده‌اند و بعضی دیگر فاقد آب انبار و فقط سایه بان بوده‌اند.

تیم[ویرایش]

به کاروانسرای بزرگ، تیم می‌گویند.^[۳] «تیم» یا «کاروانسرای بزرگ» بزرگ‌ترین نوع ساختمان‌های اسلامی است.^[۴] تیمچه نیز از واژه‌های هم‌پیوند با موضوع کاروانسر است.^[۷]

تاریخچه[ویرایش]

دوران باستان؛ هخامنشیان و ساسانیان[ویرایش]

نیاز انسان به سرپناه و مأمن در سراگاه بلکه در سفر هم از روزگار باستان مورد توجه بوده‌است. در ایران زمین، در گذشته بسیار دور آثار و مظاهری از این‌گونه بناها و استراحتگاه‌های بین راه دیده می‌شود که بسیاری از آنها را می‌توان از نظر شیوه ساختمانی از شاهکارهای معماری و هنری عصر خود به حساب آورد.

هردوت تاریخ‌نگار یونانی از ساختمان‌هایی یاد می‌کند که بدست هخامنشیان میان شوش و سارد بنا شده بود. وی از یکصد و یازده بنای همسان با کاروانسرا (چاپارخانه) نام می‌برد که در فاصله‌ای حدوداً ۲۵۰۰ کیلومتری میان پایتخت هخامنشی و سارد ساخته شده بود که کاروانیان در طول سه ماه این فاصله را می‌پیموده‌اند.^[۹]

در زمان ساسانیان اهمیت بسیاری به ساخت راه‌ها و همچنین امنیت جاده‌ها داده شد، از جمله کاروانسراهای این دوره می توان به کاروانسرای دروازه گچ، کنار سیاه در استان فارس، دیرگچین و رباط انوشیروانی در امتداد جاده ابریشم اشاره کرد.^[۸]

احداث کاروانسرا در منطقه، سابقه‌ای بسیار طولانی داشته و ساخت آن در جاده‌های کاروانی به منظور استراحت و سرپناه، در ادوار مختلف به ویژه دوره اسلامی، از اهمیت خاصی برخوردار بوده‌است. نمونه‌های بسیار زیبا و جالب توجه از معماری این‌گونه بناها که در پهنهٔ سرزمین ایران از کرانه‌های رود ارس تا سواحل خلیج فارس به یادگار مانده، معرف ذوق هنری و مهارت معماران، بنایان و استادکارانی است که در دوره‌های تاریخی ناهمگون و با توجه به نیازهای گوناگون، باعلاقه فراوان در طریق تحول، تکامل، زیبائی و گسترش کاروانسراها کوشیده‌اند.

دوران پسااسلام؛ آل بویه، سامانیان، و آل زیار[ویرایش]

در این دوره، معماری کاروانسراها از دیدگاه سبک و تنوع نقشه‌ها به اوج شکوفائی رسیدند و در مسیر شهرها و روستا، و معابر کوهستانی و نواحی کویری، کاروانسرا و رباطهای برون‌شهری و در مراکز اقتصادی و راسته بازارها، کاروانسرا و رباطهای برون‌شهری با ویژگیهای متفاوت کاربردی احداث شدند.

در آغاز به قدرت رسیدن اعراب، کشور رونق بازرگانی خود را از دست داد و راهسازی و ساختمان‌های وابسته به آن به دست فراموشی سپرده شد و رباط و کاروانسراها اعتبار پیشین خود را از دست دادند. سلسله‌هایی چون آل بویه، سامانیان و آل زیار بناهای کاروانسرایی عام‌المنفعهٔ متعدد بنا کردند. در زمان به قدرت رسیدن سلجوقیان راه‌های جدید پدید آمد و برای آسایش کاروانیان کاروانسراهایی ساخته شد.

شخصی به نام ابوالحسنی محمد ابن ماه بسیاری از این رباط‌ها را ساخته‌است. بخصوص در نواحی شرقی ایران. مسیر حرکت جادهٔ ابریشم که مهمترین آنها «رباط چاهه» یا «رباط ماهی» خوانده می‌شد. رباط ماهی در ۶۶ کیلومتری شرق شهر مشهد واقع شده‌است و به صورت چهار ایوانی بنا گردیده و از مهمترین یادگارهای دوره غزنوی می‌باشد.

از جمله زیباترین کاروانسراهای این دوره رباط شرف در جادهٔ مشهد سرخس با پلان چهار ایوانی و تزئینات بسیار زیبای آجرکاری و کاشیکاری و رباط کریم با پلان چهار ایوانی در جادهٔ شهریار است. همچنین رباط غرب در شهر بابک (جادهٔ شیراز- کرمان) که با سنگ و خشت ساخته شده‌است. کاروانسرای رباط شرف یکی از بناهای کلیدی معماری اسلامی به‌شمار می‌رود و در معماری ایران نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. رعایت دقیق و همه‌جانبهٔ تناسبات و اصول معماری ایرانی در طراحی، ساخت و به‌کارگیری طرح‌های آجر چینی متنوع و بدیع در نمای ایوان‌ها، تاق‌ها و تاقچه‌ها و گنبدها عناصر هستند که این کاروانسرای شاه را به یک عمارت قصرگونه شبیه می‌کنند.

دوران نوین؛ صفویان[ویرایش]

دوران صفویان عصر طلایی و دورهٔ شکوفایی ساخت کاروانسراها در ایران بوده است، و کاروانسراها مسکن و مأوایی امن برای سفرکنندگان و بازرگانان بوده‌اند.^[۱۰] بر پایهٔ نسخهٔ خطی‌ای که در کتابخانهٔ موزه بریتانیا موجود است (طومار شمارهٔ ۲۴۳۰)، نام حدود ۴۰ کاروانسرا که توسط شاه عباس بزرگ و جانشینان و بستگان او بنا شده‌اند یاد شده است.^[۱۰][۱۱] هر چند ممکن است چندی از کاروانسراهای بازسازی‌شده کاروانسراهای پیش از صفویه باشد.^[۵]

دسته‌بندی کاروان‌سراها[ویرایش]

به‌طور کلی می‌توان کاروان‌سراها را به دو دستهٔ اصلی تقسیم کرد:

از آن جایی که اغلب کاروانسراهای باقی مانده در ایران متعلق به دوره صفوی و بعد از آن است، لازم است در تقسیم آن تمامی عوامل از وضع آب و هوایی تا شیوه معماری منطقه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. در درجه اول کاروانسراهای ایران را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم‌بندی نمود:

گروه آخر از نظر پلان به انواع مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند.

ارزش هنری و نقش اجتماعی[ویرایش]

بسیاری از محققان و صاحب نظران معماری، کاروانسراهای ایران را مهمترین نشانه پیروزی و موفقیت معماری ایران به‌شمار آوردند و استادکاران ایرانی را در ایجاد این‌گونه بناها مبتکر و پیشقدم دانسته‌اند.

کاروانسراهای ایران، علاوه بر ارزش هنری، از دیدگاه مسائل اجتماعی نیز حایز اهمیت فراوانی بوده و شایسته مطالعه‌ای گسترده‌است.

طی قرون سپری شده، کاروانسراهای درون‌شهری و برون‌شهری که بارانداز و استراحتگاه کاروانها و کاروانیان اقصی نقاط معمور آن روزگاران به‌شمار می‌آمدند و محل تعاطی و تعامل اندیشه‌ها و تبادل و تقابل آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف بودند، و بی تردید، این تماس و تلاقی انسان‌ها و اندیشه‌های گوناگون، تأثیری شگرف بر زندگی مردم این مرز و بوم کهنسال داشته‌است.

همزمان با صنعتی‌شدن و بهره‌مندی از وسایل نقلیه و ترابرهای موتوری، کاروانسراها رونق آغازین خود را از دست داده و در اثر خالی و متروکه ماندن، رو به ویرانی نهاده‌اند و شماری دیگر نیز تغییر کاربری داده و به پاساژ، پارکینگ، انبار و غیره دگرش یافته‌اند.^[۱۰]

کاروانسرا در ادبیات فارسی[ویرایش]

در ادبیات فارسی، شعرا و بزرگان ادب، گاه جهان را به کاروانسرا و آدمیان را به کاروان تشبیه کرده اند. از جمله کاربردهای کاروانسرا یا دیگر معادل‌های آن در شعر فارسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

رودکی (۲۳۷-۳۱۹ خورشیدی)

فردوسی (۳۱۹-۴۰۴ خورشیدی)^[۱۲]

ناصر خسرو (۳۸۳-۴۶۷ خورشیدی)

سعدی (~۵۸۸-۶۷۰ خورشیدی)

باز هم سعدی در جایی دیگر:

حافظ (~۷۰۶-۷۶۹ خورشیدی)

ایرج میرزا (۱۲۵۳-۱۳۰۴ خورشیدی)

نگارخانه[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

منابع[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

مدیر محترم سایت fa.wikipedia.org لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.