معنی شعر ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا

معنی شعر ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا را از سایت هاب گرام دریافت کنید.

فارسی-هشتم

بیت：

ده روز مهر گردون افسانه است و افسون /نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا

✳️شرح بیت ：
به جای ：درحق،در مورد
افسانه ：سرگذشت ،قصه ،داستان
افسون ：حیله ،تزویر ،مکر ،جادو
گردون：روزگار ،گردش اسمان و زمین
ده روزه ：مدت اندک ،مدت کم

🔶آرایه مراعات نظیر نظیر / تناسب：مهر (خورشید ) و گردون

آرایه ی جناس ：یارا ،یاران

تشبیه ：مصراع اول گذشت روزگار را به افسانه و افسون تشبیه کرده است.

✳️：معنی بیت ：

چند روز زندگی ما مانند داستان و قصه است یا به سحر و جادو می ماند. پس ای دوستان در این عمر اندک نیکی کردن در حق دوستان را غنیمت بدانید.

🔻🔻🔻تاریخ ادبیات ：

حافظ

خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی ،معروف به ((لسان الغیب ))،اوایل قرن هشتم هجری قمری در شیراز متولد شد.
از بزرگترین غزل سرایان ایران است و چون قرآن را حفظ بوده ((حافظ )) تخلص می کرده است.
((دیوان حافظ )) تنها اثر وی است.
________________________
درس ششم (راه نیک بختی )🔽🔽

✅✅واژه ها：
سعادت ：خوش بختی
بپرهیز：دوری کن
خرسند ：راضی ،خشنود
چابک ：زرنگ ،چالاک
ضرر：زیان
مشمار：به حساب نیاور
سحرگاهان ：بامدادان،هنگام طلوع خورشید
مپیچ：سرپیچی نکن ،نافرمانی نکن
می کوش ：بکوش ،تلاش کن

زنهار ：آگاه باش

تامل ：اندیشه ،فکر ________________________
ابیات🔻🔻🔻🔻：

✅بیت اول ：زین گفته سعادت تو جویم /پس یاد بگیر هرچه گویم

قافیه ：جویم ،, گویم
زین ：از این (مخفف)
جویم ：می جویم (فعل مضارع اخباری از مصدر جستن )
گویم ：می گویم (فعل مضارع اخباری از مصدر گفتن )
یاد بگیر ：فعل امر
✳️معنی بیت ：
علت پند و نصیحتم این است که خوش بختی تورا می خواهم. پس هرچی که می گویم از من بشنو و بپذیر.
✅ بیت دوم ：می باش به عمر خود سحر خیز/وز خواب سحرگهان بپرهیز

می باش ：فعل امر از مصدر بودن
قافیه ：سحر خیز ،بپرهیز
ز：از (مخفف)
وز：و از (مخفف)
سحرگهان ：مخفف سحرگاهان (سحر +گاه+ان)
🔶تلمیح به ضرب المثل ((سحرخیز باش تا کامروا باشی))
معنی بیت ✳️：
در عمر خود همواره سحر خیز باش و از خواب دم صبح دوری کن.

منبع مطلب : maryamshabani.blogfa.com

مدیر محترم سایت maryamshabani.blogfa.com لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

درس دوازدهم ادبیات فارسی 2 "غزل دل می رود ز دستم از حافظ"

حافظ حافظه‌ی ماست و شعر او سرشار از اندیشه‌های عمیق حکمی ‌و عرفانی و احساس‌ها و عواطف ژرف انسانی است.

                                     دل می‌رود ز دستم

1- دل می‌رود ز دستم صاحب دلان خدا را 

                                       دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا

دل می‌رود ز دستم: کنایه از عاشق شدن

دردا: ای دریغ، شبه جمله، صوت

خواهد شد آشکارا: مخفی نمی‌ماند

«که» که تعلیل است

معنی: 1- ای صاحب دلان (عارفان) عاشق شده‌ام دل از دستم می‌رود محض رضای خدا تدبیری کنید دریغا که سرّعشق نهان من از پرده برون خواهد افتاد حیف است که راز عشق پنهان من آشکار گردد و رسوا شوم، ای عارفان برای وصلت چاره‌ای کنید.

معنی: 2- اختیار دلم از دستم خارج شده، ای مردم اهل دل بر من ترحّم کنید و چاره‌ای بیندیشید

2- کشتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز 

                                           باشد که بازبینیم دیدار آشنا را

ای باد شرطه: تشخیص (زیرا مورد خطاب واقع شده)

باد شرطه: باد موافق

باشد که: امید است که، انتظار می‌رود که، قید تمنّا و آرزو

معنی: 1- ما که کشتی‌مان شکسته بادی می‌خواهیم که ما را به گرداب نبرد. ای باد موافق به سوی ما بوز تا به دیدار دوست نایل شویم.

معنی: 2- (همان طور که در بیت اوّل ذکر کرده) ای یاران صاحب دل موافق، من بیش از حد مضطرب و دل تنگم چاره‌ای بکنید و تدبیری بیندیشید شاید که جمال با کمال و مبارک یار را مشاهده نمایم و این اضطراب و دلتنگی از من برطرف شود.

3- ده روز مهر گردون افسانه است و افسون

                                       نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا

ده روز مهر گردون: کنایه از محبّت کوتاه مدّت فلک است.

بیت تأکید بر نیکی و دم را غنیمت شمردن دارد

افسون: سحر، مکر و حیله، فریب، وردی که زیر لب خوانند و بر روی مریض فوت کنند.

به جای: در حق

معنی: 1- این ده روزه دنیا مانند افسانه می‌گذرد پس ای یار نیکی کردن در حقّ یاران یعنی نیکی کردن درباره ی یاران را فرصت شمار و تا فرصت در دست است احسان کن و احسان را ازیاران دریغ مکن.

معنی: 2- مهر ورزی روزگار داستان دروغینی بیش نیست و موجب غرور تو نگردد پس هنگام موفّقیت و خوشبختی از کار خیر و نیکی کردن در حقّ دوستان دریغ نکن زیرا که کار خیر پایدار و جاودان می‌ماند.

4- ای صاحب کرامت شکرانه سلامت

                                     روزی تفقّدی کن درویش بینوا را

ای صاحب کرامت: شخص نیکوکار، شخص کریم و صاحب احسان

شکرانه سلامت: برای شکر سلامتی، دور بودن از بلا

شکرانه: صدقه‌ای است که وقتی انسان از عهده‌ی شکری نتواند برآید برای جبران آن صدقه می‌دهد.

روزی ایهام دارد: 1- یک روز، 2- رزق و روزی

تفقّد: دلجویی، رسیدگی به حال کسی و خاطر او را به دست آوردن

معنی: 1- ای بخشنده و بزرگوار به شکر این که وجودت از نعمت سلامتی برخوردار است از بینوایان دلجویی کن.

معنی: 2- ای صاحب احسان و کرم ای شخص کریم و نیکو کار (معشوق) به شکرانه‌ی سلامت خود از جمیع آفات و بلایا حداقل یک روز درویش بینوا (عاشق بیچاره) را مورد تفقّد قرار داده و احوالش را بپرس.

5- آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است 

                                          با دوستان مروّت با دشمنان مدارا

آسایش دو گیتی: آرامش و استراحت دو دنیا

دو حرف عبارت از مضمون مصراع دوم می‌باشد وقتی کلام از نظر لفظ مختصر و از نظر معنا مفصّل باشد به آن دو حرف گویند به علّت کمی ‌الفاظ آن

دوستان و دشمنان: تضاد

ارسال مثل (ضرب المثل است.)

معنی: 1- سبب راحتی و آسایش دو دنیا تفسیر این دو حرف است، باید با دوستانت به ملایمت رفتار کنی و با دشمنانت مدارا کنی تا هرگز رنج نکشی.

معنی: 2- آسودگی در این جهان و جهان آخرت نخست در معاشرت با دوستان انصاف و عدالت را رعایت کنی و در برخورد با دشمنان نرمش و مدارا کنی.

6- هنگام تنگ دستی در عیش کوش و مستی

                                                کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را

این بیت تلمیح دارد به داستان قارون

قارون و گدا: تضاد

در قرآن مجید چند بار نام قارون آمده است از جمله: آیه‌ی 39 سوره‌ی عنکبوت، 24 مؤمن و آیات 76 تا 82 قصص که به نحوی موجزی داستان او و گنج بد فرجامش را بیان می‌کند که ترجمه‌اش از این قرار است: «قارون از قوم حضرت موسی (ع) بود و بر آن‌ها کبر و ناز می‌کرد و ما گنج‌هایی به او بخشیده بودیم که حمل و نقل کلیدهایش بر گروهی از مردان نیرومند هم گران می‌آمد و قومش به او گفتند سر مستی مکن چه خداوند شادی فروشان را دوست نمی‌دارد و از طریق مال و منالی که خداوند به تو عطا کرده آخرت خود را آبادان ساز و بهره‌ی دنیوی خود را از دنیا هم فراموش مکن، هم چنان که خداوند به تو نیکی کرده تو نیز نیکو کاری پیشه کن و در پی فتنه و فساد مباش چه خداوند تبه کاران را دوست ندارد.

قارون پاسخ داد این ثروت را با علم و تدبیر خود [احتمالاً کیمیا] به دست آورده‌ام آیا نمی‌داند که خداوند بسیاری گروه‌های نیرومندتر و مال اندوزتر از او پیش از او نابود کرده و این گونه گناهکاران بدون پرسش و پاسخ به مکافات عمل خود می‌رسند.

روزی قارون با هیأتی آراسته در میان قوم خویش گذر می‌کرد، دنیاپرستان با دیدن او گفتند: «کاش ما نیز جاه و مالی مانند قارون داشتیم به راستی که چه دستگاهی دارد.» آنان که اهل دل و دانش بودند می‌گفتند: «وای بر شما بهره‌ای که خداوند در آخرت به مؤمنان و صالحان می‌دهد بهتر است و شکیبایان کسی شایسته‌ی آن مقام نیست باری [به کیفر گناهانش] او و خانه‌اش را به اعماق زمین فروبردیم [و از آن همه خدم و حشم] کسی نبود که بتواند در برابر حکم الهی بلاگردان او باشد و بی‌یار و یاور ماند و کسانی که دیروز آرزوی مال و مقام او را داشتند، می‌گفتند: «حقّاً که خداوند روزی هر یک از بندگانش را که بخواهد فراخ یا تنگ می‌گرداند و اگر لطف الهی شامل ما نمی‌شد ما نیز چنین سرنوشتی می‌یافتیم و چنین می‌نماید که کافران روی رستگاری نمی‌بینند. «سوره‌ی قصص / آیات 76 تا 82»

معنی: 1- در تنگدستی به عشق رو بیار و برای خوش دلی و سر مستی بکوش زیرا که فقیر تنگدست را به درجه بی‌نیازی مانند قارون می‌رساند.

معنی: 2- هنگام بی‌چیزی به جای غم خوردن وقت خود را به شادی با حضرت دوست صرف کن و بدان که دگرگون خواهی شد و همچون قارون بی‌نیاز و توا نگر

7- سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد 

                                              دلبر که در کف او موم است سنگ خارا

چون شمع: تشبیه تو به شمع

از غیرتت: تو را از غیرت خود، «ت» مفعول است.

سنگ خارا، موم: تضاد

شمع، موم و بسوزد: مراعات نظیر

تشبیه تو به شمع

موم است سنگ خارا: کنایه از توانا و قادر بودن

معنی: 1- از حدود الهی از جمله رسم وفاداری عاشقی تجاوز و تعدّی مکن وگرنه خداوند که همه چیز در ید قدرت اوست تو را به آتش غیرت خود خواهد سوزاند. (سنگ سخت یا سخت‌ترین سنگ‌ها در دست او چون موم نرم است.)

معنی: 2- در عشق تسلیم بودن شرط است چون عشق با سرکشی سازگار نیست و سبب سردی و دوری می‌گردد پس برای وصال جانان ملایمت لازم است که عاشق در دل معشوق نفوذ کند.

8- آیینه‌ی سکندر جام می‌ است بنگر 

                                    تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا

تلمیح دارد به آیینه ی اسکندر

جام می‌: استعاره از دل پاک (به اعتقاد عارفان دل اگر پاک باشد محلّ تجلّی همه‌ی حقایق است.)

دارا: داریوش سوم

ملک دارا: مجازاً کل عالم

جام می ‌به آیینه تشبیه شده است

معنی: آیینه عجایب نما و غیب نمای اسکندر، قلب انسان پاک و عارف (جام می‌، جام جهان نما) است که اگر با نگاهی ژرف و دقیق به آن بنگری، احوال و سرانجام دارا (داریوش سوم که به دست اسکندر کشته شد) را که با آن همه شکوه و جلال جفاهای بسیاری دید و به طور کلّی بی‌اعتباری جهان را بر تو روشن می‌سازد.

9- خوبان پارسی‌گو بخشندگان عمرند

                                        ساقی بده بشارت رندان پارسا را

خوبان پارسی گو: زیبارویان فارسی زبان

در این بیت حافظ زبان فارسی را ستوده است.

رندان پارسا: پارادوکس

پارسا ایهام دارد:1- اهل پارس، ایرانی ؛ 2- زاهد و پرهیزگار

پارسی، پارسا: جناس ناقص اختلافی

رند: 1- (گفتگو) زیرک، سودجو و بی‌توجّه به اصول اخلاقی؛ مرد رند: می‌ترسم ... روزی چشمت باز شود که پلت آن طرف آب باشد و رندان کار خود را کرده باشند و کلاه ... به سرت گذاشته باشند. (جمال‌زاده 177) 2- بی‌باک و و لاابالی و بی‌قید: طایفه‌ی طایفه‌ی رندان به انکار درویشی به درآمدند و سخنان ناسزا گفتند. (سعدی 105)* که باری بر این رند ناپاک مست / دعا کن که ما بی‌زبانیم و دست (سعدی 247) 3- پست و فرومایه؛ بی‌سر و پا؛ ولگرد: چندان رند و دزد و اوباش آن جا گِرد آیند. (احمد جام 290)* رسنی در پای او بستند رندان و غوغا و گِرد شهر می‌کشیدند (بیهقی 937) 4- ، در ادبیّات عرفانی، شخص پاک‌دل، نیک سیرت، آزاد اندیش، حقیقت‌جو، و بی‌اعتنا به ظواهر: ناز پرورد تنعّم نَبَرَد راه به دوست / عاشقی شیوه‌یرندان بلاکش باشد (حافظ 326) [فرهنگ سخن، به سرپرستی دکتر حسن انوری، 1386، چاپ سوم، جلد 4، صفحه‌ی3682]

معنی: زیبارویان فارسی زبان جان تازه می‌بخشند ای ساقی به پیران راهنما مژده بده که دل به عشق زنده دارند و بیایند و ملازم و همراه خدمت شریفشان باشند و با شنیدن کلمات روح افزای آنان جوانی را از سر بگیرند که از زهد خشک کاری بر نیاید.

10- حافظ به خود نپوشید این خرقه می‌آلود

                                         ای شیخ پاک دامن معذور دار ما را

به خود: به اختیار خود، قید

ای شیخ پاک دامن: به طنز ای شیخ آلوده دامن است

معذور دار ما را: عذر ما را بپذیر

معنی: 1- زاهدان ریایی به حافظ خرده می‌گیرند و او می‌گوید اگر فکر می‌کنی که من آلوده دامنم این به میل و اراده‌ی من نیست تقدیر الهی است؛ باطن در آمیخته با معرفت چیزی نیست که حافظ از سر خود بدان رسیده باشد از ودیعه‌ی الهی است. ای شیخ پاکیزه جامه و پرهیزگار عذر ما را در آلوده دامنی بپذیر و بیش از این خرده مگیر.

معنی: 2- حافظ به اختیار خویش خود را به باده خواری نیالوده است و تمایلات درونی از اختیارش خارج بوده است پس ای شیخ پاک دامن به تقوای ظاهری دلخوش هستی عذر او را بپذیر و سرزنشش نکن.

انحراف و گناه خود را معلول خواست خداوند دانسته است و جبر هم همین اعتقاد است که همه چیز بسته به خواست خداست.

منبع مطلب : faribakianian.blogfa.com

مدیر محترم سایت faribakianian.blogfa.com لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.